İK’nın Önyargıyla İmtihanı: Hale Etkisi

Bir adayı daha karşılarken bu pozisyon için uygun olacağını hissettiniz, gerçekten de olumlu bulduğunuz adaylar arasına girmeyi başardı. Acaba önsezileriniz kuvvetli olduğundan mı görüşme izleniminizi doğruladı yoksa adayın yarattığı ilk izlenimden mi etkilendiniz? Gülümsemesi ya da fiziksel görünüşü onu daha yetenekli bulmanızda ne kadar etkili oldu? Kuşkusuz dış görünüm önemli bir kriter olabilir, ama diğer özelliklerini objektif olarak değerlendirmenizi engelliyorsa hale etkisinin tuzağına düşmüş olabilirsiniz.

Hale etkisi ya da orijinal adıyla Halo Effect, bir insanın sahip olduğu olumlu özelliklerin etkisiyle o insanın başka özelliklerini de kapsayan genel bir yargıya varılması anlamına geliyor. İsmini azizlerin, melek figürlerinin başının üstüne konulan ışık halkası daireden almış. Yani bir özelliğiyle bir kişiyi taçlandırıp başının üzerine hale koyarak onu algımızda melek yapabiliyoruz:)

Bu etki sadece İK alanında karşımıza çıkmıyor kuşkusuz. Pazarlamacılar hale etkisini kullanarak ürünlerinin olumlu özelliklerini taçlandırabiliyor, politikacılar kendilerini melek göstererek oy topluyor. Hale etkisi sayesinde ilk görüşte aşk da meşrulaşmış oluyor.

Bazı durumlarda ise hale etkisi tersine dönüyor. Örneğin çalışanınızın performansını değerlendirirken memnun olmadığınız bir özelliğin etkisinde kalıp olumlu özelliklerini görmezden geldiğinizde tıpkı bunun tersinde olduğu gibi tarafsız bir değerlendirme yapamamış oluyorsunuz. Genellemelerin işimizi kolaylaştırdığı bir gerçek, ama bu genellemelerin gerçek olup olmadığını sorgulamadığımızda bizi kısıtlayıp kalıplara hapsettiği de bir başka gerçek.